Aan het begin van de yoga-sutra’s geeft Patanjali, de schrijver van de beroemde yogasoetra’s de volgende definitie van yoga:
‘Yogas citta vrtti nirodhah ’. Yoga is het bedwingen van de intentionele processen van de wil. Andere vertalingen geven aan dat yoga het stopzetten van de wervelingen van de geest is.
Patanjali heeft in acht stappen beschreven hoe de wervelingen kunnen worden stopgezet.
Yama
Yama betreffen de morele voorschriften, zoals:
- respect voor het leven (ahimsa),
- waarheidlievendheid (satya),
- niet stelen (asteya),
- bezitloosheid (aparigraha),
- kuisheid (brahmacarya).
Deze regels zijn universeel en niet afhankelijk van leeftijd of sociale positie. Het zijn voorschriften die er voor zorgen dat je rustig, eerlijk en met liefde voor jezelf door het leven kan gaan. Iemand die geen respect heeft voor het leven, niet de waarheid vertelt, steelt, streeft naar veel bezit en losbandig is, zal meer aan zijn hoofd hebben dan iemand die wel volgens deze regels leeft. Deze regels gaan verder dan het lijkt. Denk bij respect voor het leven aan respect voor je eigen leven, aan respect voor het leven van andere mensen, maar ook aan dieren. Als je van jezelf houdt kan je ook houden van de ander.
Bij waarheidlievendheid gaat het natuurlijk om de waarheid vertellen, maar het gaat daarbij ook om het leugentje om bestwil. Niet dat ik wil zeggen dat je plompverloren iedereen de waarheid moet zeggen, tactisch is natuurlijk met respect, maar het wil niet zeggen dat je alles maar voor je moet houden.
Niet stelen gaat ook verder dat alleen het stelen zelf, denk daarbij aan het te veel betaalde wisselgeld in de supermarkt teruggeven.
Bezitloosheid is misschien wat moeilijk in Nederland. Ik wil niet propaganderen dat je je huis moet verkopen en al je andere bezittingen. Maar er zit wel zeker waarheid in, toen ik op wereldreis was met mijn rugzak op, had ik veel minder zorgen dan nu met een eigen huis. Het is in ieder geval zo dat het niet verstandig is om zoveel mogelijk bezit te vergaren, door het materiele bovenaan te zetten.
Tot slot kuisheid; dat gaat niet zo ver dat je celibatair moet gaan leven, maar één partner waar je van houdt is meer dan genoeg.
Niyama
Niyama betreffen de persoonlijke leefregels zoals
- hygiëne,
- tevredenheid,
- ijver,
- het uit het hoofd leren van de Veda’s en
- eerbied voor God.
Dit lijken ouderwetse leefregels uit het oude India. Bij het vertalen hiervan naar de moderne hooggevoelige zou ik willen aangeven dat het natuurlijk belangrijk is om te zorgen dat jezelf maar ook je omgeving schoon is. Dat zorgt ervoor dat je minder prikkels binnenkrijgt.
En natuurlijk is tevredenheid en ijver ook belangrijk. Wees tevreden met je zelf, houd van je zelf, maar ga ook niet bij de pakken neer zitten. Blijf actief. Uit het hoofd leren van de veda’s is misschien wat achterhaald, maar het lezen van religieuze teksten kan natuurlijk best steun bieden. En eerbied voor God, of je daarin gelooft of niet, het is altijd verstandig om eerbied te hebben voor een God, die van jezelf of van een ander.
Asana’s
Pas als je de yama’s en niyama’s serieus beoefent is het zinvol om je te richten op de volgende stap, namelijk het doen en volhouden van lichaamsoefeningen. Oefeningen hebben een effect op de lichamelijke en geestelijke gesteldheid, maar als je yama’s en niyama’s niet zou naleven zou dit een minder groot effect hebben.
Pranayama
Als je de asana’s voldoende beheerst is het mogelijk om naar de volgende stap te gaan, namelijk lichamelijke oefeningen door de beheersing van de adem.
Pratayahara
Pratayahara is de eerste van de geestelijke oefeningen, te weten het naar binnen keren van de zintuigen of de aandacht niet laten afleiden door zintuiglijke indrukken. Dit is een uiterst goede, maar ook moeilijke oefening voor hooggevoeligen omdat ze normaal juist makkelijk worden afgeleid door allerlei zintuiglijke indrukken.
Dharana
Dharana gaat nog een stap verder dan Pratayahara, te weten het richten van de aandacht op één plek.
Dhyana
Vervolgens betekent dhyana dat de aandacht wordt gehandhaafd op die plek.
Samadhi
De laatste stap is contemplatieve verzinking, het opgaan in het object van de concentratie. Ofwel het stadium van concentratie waarin de geest zijn eigen onrust volkomen te boven komt. Een dergelijke bewegingsloze wakende toestand van de geest wordt nirodhah genoemd. Dit is de geest in een staat van zelfbeheersing, de enige toestand waarin hij kan fungeren als een spiegel voor de ziel.
Je bent één
In het laatste stadium, samadhi, besef je wie je werkelijk bent. Je bent niet je lichaam. Je bent niet je emoties. Je bent ook niet je gedachten. Dat betekent dus ook dat hoeveel prikkels je ook binnenkrijgt, je niet die prikkels bent. Dat is een belangrijke constatering, omdat je dan je wezenlijke Zelf ziet. Al het andere, waarvan je dacht dat je dat was, blijkt niet werkelijk te zijn. Er is geen reden om je met je lichaam, je emoties, je gedachten en je prikkels te vereenzelvigen.
Liefde geeft het vermogen om jezelf waar te nemen als degene die emoties onderscheidt. Het is onderscheid maken tussen jezelf, wat je voelt en het proces van dingen. Jij bestaat op het raakpunt van jezelf en de emotionele ervaring. Liefde is jezelf ontdekken of blootleggen. Liefde is onderscheid van het Zelf. Je hoeft jezelf niet te zoeken. Het is ook geen gevecht tegen je lichaam, je emoties, je gedachten of je prikkels. Je bent één. Je beseft dan dat je niet in de wereld bent, maar dat de wereld in jou is. Dan sta je in balans in de wereld.
