Mededogen

Mededogen is een diepgaand gevoel in het hart om anderen te willen helpen hun lijden te bexc3xabindigen. Het is een heilzame beweging in lichaam en geest die tracht de pijn en het lijden van alle wezens te verlichten. Mededogen is de spontane respons van een open hart.

Mededogen is kort gezegd de krachtige wens voelen om pijn en lijden te verlichten.

Als we om ons heen kijken zien we veel leed in de wereld. Honger, ziekte en onderdrukking zijn zichtbare uitingen van leed. Dichter bij huis zien we ook leed om ons heen. Familie of vrienden die ziek zijn of ongelukkig. Maar ook bij ons onszelf.

Sharon Salzberg[1] omschrijft een aantal stappen om echt mededogen te ontwikkelen.

De eerste stap om echt mededogen te ontwikkelen is kunnen inzien, ervoor openstaan en erkennen dat pijn en verdriet bestaan. Overal, absoluut overal, lijden wezens op de ene of de andere manier. In onze maatschappij heerst het idee dat lijden op de 1 of andere manier verkeerd is dat vermeden moet worden. We hebben het idee dat lijden onverdraaglijk is en dat we er niet mee geconfronteerd zouden moeten worden. Wanneer we onze ervaringen ontkennen bewegen we ons altijd af van iets werkelijks naar iets dat verzonnen is. Leven met een web van leugens en ontkenningen zal altijd slecht voor ons zijn. Waarheid is misschien moeilijk onder ogen te zien, maar zal ons nooit pijn doen. Het is een opluchting om te zien: er is lijden in deze wereld. De bereidheid om te zien wat waar is, bereid zijn om de pijn te erkennen, is de eerste stap in de ontwikkeling van mededogen.

De Dalai Lama vertelt in zijn boekje De Kunst van het geluk het verhaal van Kisagotami. Dat verhaal gaat als volgt:

Ten tijde van de Boeddha stierf het enige kind van een vrouw die Kisagotami heette. Ze was niet in staat dit te accepteren en rende van de een naar de ander om een medicijn te zoeken dat haar kind weer tot leven zou brengen. Men zei dat de Boeddha zoxe2x80x99n medicijn had.

Kisagotami ging naar de Boeddha, knielde voor hem, en vroeg; xe2x80x98 Kunt u een medicijn maken dat mijn kind weer tot leven wekt?xe2x80x99

xe2x80x98Ik ken zoxe2x80x99n medicijnxe2x80x99, antwoordde de Boeddha. xe2x80x98Maar ik kan het alleen bereiden met bepaalde ingredixc3xabntenxe2x80x99. De vrouw was opgelucht en vroeg: xe2x80x98Welke ingredixc3xabnten hebt u nodig?xe2x80x99

xe2x80x98Breng me een handvol mosterdzaadxe2x80x99 zei de Boeddha. De vrouw beloofde dat voor hem te halen, maar toen ze wegliep, voegde hij eraan toe: xe2x80x98Ik heb mosterdzaad nodig uit een huis waar geen kind, man of vrouw, ouder of bediende is gestorven.xe2x80x99

De vrouw stemde toe en begon alle huizen een voor een langs te gaan, op zoek naar het mosterdzaad. Bij elk huis waren mensen bereid haar het zaad te geven, maar wanneer ze hun vroeg of er iemand in het gezin was gestorven, kon ze geen huis vinden dat niet door de dood was bezocht xe2x80″ in het ene huis was een dochter overleden, in het andere een bediende, en in de overige een man of ouder. Kisagotami slaagde er niet in een huis te vinden waar de dood geen leed had veroorzaakt. Toen de moeder zag dat zij niet de enige was die verdriet had, legde ze het levenloze lichaam van haar kind neer en ging terug naar de Boeddha, die met groot mededogen zei: xe2x80x98 U dacht dat alleen u een kind had verloren; de wet van de dood luidt dat bij alle levende wezens niets blijvend isxe2x80x99.

Kisagotamixe2x80x99s speurtocht leerde haar dat niemand in het leven ontkomt aan lijden en verlies. Ze was niet speciaal uitgekozen voor dit vreselijke ongeluk. Dit inzicht nam het leed dat onvermijdelijk voortvloeit uit een verlies niet weg, maar het verminderde wel het lijden dat werd veroorzaakt door haar strijd tegen dit droevige maar onontkoombare feit.

De eerste stap was het zien van het lijden. De tweede stap in het ontwikkelen van mededogen is om open te staan voor lijden. Dus open staan voor pijn en er een juiste houding tegen over aannemen. Let wel om echt open te staan voor pijn, is dit belangrijk om in kleine stapjes te doen. Gaat het te snel of wordt het geforceerd, verlies je het besef waar het om gaat. Mededogen betekent dat we de tijd nemen om te kijken naar de aanleidingen van de gebeurtenissen.

Je kan hiermee beginnen om in je eigen meditatie jezelf met mededogen tegemoet te treden. Iedereen heeft wel eens pijn tijdens het zitten. De

1 in

de kniexc3xabn, de ander in de rug, maar ook geestelijke pijn is mogelijk. Je kan dan kijken naar je eigen pijn en hiervoor open staan. Als je pijn ervaart in je lichaam tijdens het mediteren kan je het benoemen xe2x80x9cpijn, pijn, pijnxe2x80x9d. Je kan het ook specifieker benoemen, waar zit de pijn, wat voor pijn is het. Het belangrijkste is dat je je open stelt voor de pijn. Laat het komen, vecht er niet tegen. Met vechten tegen de pijn, de pijn niet willen hebben, gaat de pijn niet weg. Als je jezelf met mededogen tegemoet kan treden, kan je ook de ander met mededogen tegemoet treden.

Mededogen hebben is de wens dat een wezen, alle wezens, vrij van pijn zullen zijn. Mededogen hebben is van binnenuit voelen wat het betekent te ervaren wat de ander ondergaat. Het betekent dat zelfs eenvoudige handelingen een groot verschil kunnen maken. We kunnen misschien niet in staat zijn alle lijden van iemand weg te nemen, maar we kunnen voor hen aanwezig zijn. Zelfs als door die kleine daad van aanwezigheid iemand zich niet meer zo alleen voelt in zijn lijden, is dit een groot geschenk.

Er zijn vele mogelijkheden om mededogen tot uitdrukking te brengen. Een handeling die uit mededogen wordt gedaan hoeft niet grandioos te zijn. Een heel simpele daad van liefde, van openstaan voor anderen, iemand iets te eten geven, goedendag te zeggen, vragen wat er gebeurd is, en echt aanwezig zijn xe2x80″ dat zijn allemaal heel sterke uitingen van mededogen. Mededogen maakt dat we gehoor geven aan pijn. En wijsheid leert ons vaardig te reageren door ons te zeggen wanneer en hoe we moeten reageren. Door mededogen wordt ons leven een uitdrukking van alles waar we om geven en wat we waardevol vinden.